Strain gage uygulaması, doğru ve güvenilir gerilme ölçümleri elde etmek için dikkat edilmesi gereken birçok parametreyi içerir. Strain gage, özellikle mühendislik, yapı testleri, mekanik analizler ve ürün geliştirme gibi alanlarda yaygın olarak kullanılır. Ancak, doğru sonuçlar almak için sadece sensörün doğru seçilmesi yeterli değildir. Uygulama esnasında yüzey hazırlığı, montaj teknikleri, elektriksel bağlantılar, sıcaklık etkisi ve çevresel faktörler gibi bir dizi önemli parametreye özen göstermek gereklidir. Bu parametrelerin her biri, ölçüm hassasiyetini doğrudan etkileyebilir. Bu yazıda, strain gage uygulamaları sırasında dikkat edilmesi gereken başlıca faktörlere ve her birinin neden önemli olduğuna değineceğiz.
Strain Gage Uygulama Prosesi 10 ana adımdan oluşmaktadır.
Bu adımların sıralaması ve eksiksiz uygulanması çok önemlidir. Herhangi bir adımın atlanması yada tam uygulanmaması Strain Gage’in yapışmaması, performansının yeterli olmaması yada yanlış ölçüm almasına neden olabilir.
Bu adımlar;
- Strain Gauge, Kimyasal ve Kablo Seçimi
- Genel Yüzey Temizleme İşaretleme
- Yüzey Temizleme ve Hazırlama Gage Yapıştırma
- Kürleme
- Gage Kablolama
- Gage Koruma ve Kaplama Gage Etiketleme
- Gage Uygulama Muayene ve Dokümantasyonu
Yüzey Hazırlığı
Strain gage’ler, doğru gerilme ölçümleri yapabilmek için montaj yapılacak yüzeye sıkıca yapışmalıdır. Yüzeydeki her türlü kir, yağ, pas, boya veya toprak gibi maddeler yapıştırıcıların etkinliğini engeller. Yüzeyin temizlenmesi için, genellikle izopropil alkol ve benzer çözücülerle temizlik yapılır. Numunenin yüzeyi zımparalanmalıdır. Zımpara sonrası yüzeyin tekrar temizlenmesi önemlidir. Ayrıca yüzeydeki oksitlenmelerin giderilmesi de önemlidir.
Montaj Yöntemi
Strain gage, doğru şekilde yerleştirilmezse ölçülen gerilme değeri hatalı olabilir. Strain gage’in doğru konumda yerleştirilmesi, ölçülen gerilmenin doğru yönünü alabilmesi için önemlidir. Gage, genellikle gerilmenin maksimum olacağı noktada, doğru yönde yerleştirilmelidir. Strain gage’ler CC-33A veya benzeri özel bir yapıştırıcı ile yerleştirilir. Gage’le beraber hareket edebilmesi ve hızlı kürlenme özelliklerine sahip olan CC-33A yapıştırıcı ile ek bir solüsyon ihtiyacı olmadan gageleri yapıştırabilirsiniz. Yapıştırıcı, numunenin malzemesine uygun ve ölçüm yapılacak sıcaklık ve nem koşullarına dayanıklı olmalıdır. Yapıştırıcıyı uyguladıktan sonra, gage’in düzgün bir şekilde yerleşmesini sağlamak için birkaç saniye baskı uygulanır. Yapıştırma dışında fırında yüksek sıcaklıkla kürleme metotlarıyla da gageler yapıştırılabilmektedir.
Çevresel Koşullar
Strain gage’in çevresel faktörlerden (nem, toz, kimyasal etkiler vb.) korunması, uzun vadeli stabilite için gereklidir. Strain gage, çevresel etmenlerden korunmak amacıyla koruyucu bir kaplama ile kaplanabilir. Örneğin, nemden etkilenmemesi için özel bir kaplama kullanılabilir. Aynı şekilde, aşırı sıcaklık, kimyasal maddeler veya yüksek nem gibi koşullarda dayanıklılığı artırmak için kaplama ve koruyucu önlemler alınmalıdır. Gage uygulaması kaplaması farklı çevresel şartlar ve ölçüm isterleri için çeşitlilik göstermektedir. Kaplama çeşitleri bu isterlere uygun şekilde seçilmeli ve uygulanmalıdır. En temel kaplama malzemeleri; AK22, Wax, Hamatite, Sealent, Araldite,VM Bant vb. ürünlerdir.
Muayene
Yapıştırılmış Strain Gage’in kalite kontrolü aşağıdaki kriterlere göre gage’in dikkatli bir şekilde gözle muayenesi yapılmalıdır;
- Gage’in grid’inde hasar olup olmadığına bakılır.
- Gage’in altında yapıştırıcının içinde hava kabarcığı veya kir olmamalıdır.
- Gage’in etrafından yapıştırıcı taşmış ve altında bir yüzey oluşturmamış olmalıdır.
- Gage’in olması gereken pozisyonunda olup olmadığı kontrol edilir.
- En son multimetre ile gage’in direnç değeri ölçülür.
Yukarıdaki kriterlere göre Geçme/Kalma kararı verilir.
Gage Uygulama Dokümantasyonu
Dokümantasyon işlemi uygulama kadar önemli ve hassas bir konudur.
Kayıt dosyasının gage yapıştırma ile ilgili kısımları doldurulmalıdır;
- Ortam sıcaklığı ve nem bilgisi yazılmalıdır.
- Gage ve yapıştırıcının tipleri, lot numaraları ve son kullanım tarihi yazılmalıdır.
- Uygulanan Gage’nin kalibrasyon faktörü (K) kayıt altına alınmalıdır.
- Gage isimleri belirlenen formatta yazılmalı ve takip edilmelidir.
- Yüzey temizliğinde kullanılan malzemelerin isimleri ve son kullanma tarihleri yazılmalıdır.
- Standart uygulamanın dışında herhangi bir sapma varsa mutlaka not edilmelidir ve enstrümantasyon sorumlusuna bilgi verilmelidir.
- Uygulama testi sonuçları doğru olarak formlara girilmelidir.
Tüm sapmalar enstrümantasyon sorumlusu ile koordine edilerek kayıt altına alınmalıdır ve gerekli görülür ise uygulama işlemi tekrarlanmalıdır.
